Δευτέρα 21 Ιουλίου 2008

ΞΕΝΟΦΩΝ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ


ΞΕΝΟΦΩΝ (434 - 355 π.Χ)

Υπήρξε μεγάλος Αρχαιοέλληνας ιστορικός, φιλόσοφος και στρατηγός. Γεννήθηκε και πέθανε στην Αθήνα, ήταν δε μαθητής του Σωκράτη. Σαν εθελοντής έλαβε μέρος στην εκστρατεία του Κύρου του νεώτερου κατά του αδερφού του Αρταξέρξη, ηγεμόνα των Περσών. Μετά το θάνατο του Κύρου κι αφού δολοφονήθηκαν πιο πριν οι άλλοι αρχηγοί του Ελληνικού εθελοντικού Σώματος, ο Ξενοφών έγινε στρατηγός του και με πλείστους όσους μόχθους και κινδύνους, κατόρθωσε να διασχίσει όλη τη σημερινή Τουρκία, φθάνοντας κάποτε, μαζί με το στρατό του, στα στενά της Προποντίδας, όπου το αρχαίο Βυζάντιο. Τις περιπέτειες της Οδύσσειας αυτής, (που είναι ιστορικά γνωστή και σαν η `Κάθοδος των μυρίων`), τις αφηγείται γλαφυρότατα σ` έργα του ο ίδιος ο Ξενοφών. Πιο συγκεκριμένα έγραψε τα εξής βιβλία: `Κύρου ανάβασις`, `Κύρου παιδεία`, `Ελληνικά`, `Αγησίλαος`, `Απομνημονεύματα`, `Συμπόσιον`, `Απολογία Σωκράτους`, `Αθηναίων Πολιτεία`, `Λακεδαιμονίων Πολιτεία` και αρκετά άλλα.



ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ



ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ (394 - 314 π.Χ.)

Υπήρξε φιλόσοφος της Ελληνικής αρχαιότητας. Είχε γεννηθεί στη Χαλκηδόνα και πέθανε στην Αθήνα, σε βαθιά γεράματα (80 και πλέον ετών). Πρώτος αυτός διαίρεσε τη φιλοσοφία γενικά και συστηματικά σε τρία τμήματα ή μέρη: Τη διαλεκτική, τη φυσική και την ηθική. Μέχρι την ηλικία των 30 ετών ζούσε βίο άσωτο, ανάμεσα σε κάθε λογής απολαύσεις και διασκεδάσεις. Όταν όμως μπήκε στην Ακαδημία για να σπουδάσει τη φιλοσοφία άλλαξε ριζικά και έγινε λίαν εγκρατής και ηθικός (μπορεί να πει κανείς ασκητικός). Χαρακτηριστικά αναφέρεται πάνω σ` αυτό πως η Λαϊδα, η γνωστή διάσημη εταίρα, χρησιμοποίησε κάθε γνωστή της τεχνική και κάθε ερωτικό της φίλτρο, προκειμένου να τον σαγηνεύσειΧ αλλά δίχως κάποιο αποτέλεσμα. Μετά δε από αυτό τον είχε σκωπτικά αποκαλέσει `άνανδρο`. Ο Ξενοκράτης απολάμβανε τον σεβασμό και την αμέριστη εκτίμηση των Αθηναίων. Πρώτος αυτός, επίσης, φρόντισε να συλλέξει και να εκδώσει τα έργα του μεγάλου Πλάτωνα. Παράλληλα, όμως, έγραψε και ο ίδιος ένα πλήθος σημαντικών έργων, μεταξύ των οποίων τα εξής: 1) `Λογιστικά`, σε 9 τόμους, 2) `Φυσικήν ακρόασιν`, σε 6 βιβλία, 3) `Περί διαστημάτων`, 4) Τα `Περί αστρολογίας`, σε 6 τόμους το καθένα και 5) Διάφορα άλλα, γύρω στα 60 τον αριθμό, κυρίως ηθικού περιεχομένου. Από το σύνολο των παραπάνω έργων του Ξενοκράτη τίποτε σχεδόν δεν έχει ως σήμερα διασωθεί.



ΣΟΛΩΝ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ


ΣΟΛΩΝ (639 ? 559 π.Χ.)

Ο διασημότατος νομοθέτης, φιλόσοφος και ποιητής Σόλων, ο επονομαζόμενος και `¨Αθηναίος`, ένας από τους εφτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας, γεννήθηκε στην πόλη των Αθηνών, όπου και πέθανε σε ηλικία 80 ετών. Η οικογένειά του ήταν πλούσια, με αριστοκρατική καταγωγή. Του έδωσε δε μια άριστη παιδεία και ανατροφή. Ο ίδιος, από πολύ μικρός, υπήρξε τρομερά φιλομαθής. Ταξίδευε στην Αίγυπτο, τη Φοινίκη, τη Μ. Ασία και την Κύπρο, φροντίζοντας εκεί να σπουδάσει τη νομοθεσία και την όλη πολιτικοοικονομική ζωή των παραπάνω χωρών, που επισκέφθηκε. Την πρώτη φήμη του στο Αθηναϊκό κοινό την κέρδισε με ποιήματά του (κυρίως `ελεγεία` και `ιάμβους`). Αργότερα ? και πιο συγκεκριμένα το 594 π.Χ. ? εκλέχθηκε άρχοντας της Αθήνας, με εντολή να λάβει μέτρα αναμόρφωσης και εκσυγχρονισμού της πόλης. Τα οποία αυτός και στη συνέχεια έλαβε. Τα μέτρα, που νομοθέτησε, μπορούμε αν τα συνοψίσουμε στην εισαγωγή τολμηρών και ριζοσπαστικών ? για την εποχή του ? λύσεων στα διάφορα αθηναϊκά προβλήματα, που ήταν περίπου οι εξής: 1) Απελευθέρωσε όλους όσους είχαν περιπέσει σε κατάσταση δουλείας για τα χρέη τους. 2) Απαγόρευσε τη μελλοντική δουλοποίηση των οφειλετών και των οικογενειών τους. 3) Ελάττωσε τα φορολογικά και άλλα βάρη των πολιτών. 4) Χορήγησε γενική αμνηστία για τα προγενέστερα των νόμων του εγκλήματα και ανακάλεσε όλους τους εξόριστους πολίτες της Αθήνας. Οι δύο πρώτες πολιτικές επιτυχίες του Σόλωνα, στην αρχή της σταδιοδρομίας του, ήταν η ανάκτηση της Σαλαμίνας από τους Μεγαρείς, που την είχαν πάρει πριν από τους Αθηναίους, και ο πειθαναγκασμός των Αλκμεωνιδών να υπαχθούν στην κρίση του δικαστηρίου της Αθήνας. Στα πιο χαρακτηριστικά ρητά και αποφθέγματα του συγκαταλέγονται και τα εξής: 1) `Γηράσκω δ` αεί πολλά διδασκόμενος` = `Προχωρώ σε ηλικία, πάντα πολλά νέα πράγμα μαθαίνοντας`, 2) `Συμβούλευε μη τα ήδιστα, αλλά τα άριστα` = `Ας συμβουλεύεις στους άλλους όχι τα πιο πολύ ευχάριστα, αλλά τα καλύτερα`. 3) `Νουν ηγεμόνα ποιού` = `Κάνε το νου σου κυρίαρχο` (επάνω σε όλα γενικά τα πράγματά σου).



ΣΑΠΦΩ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ


ΣΑΠΦΩ (628 - 563 π.Χ.)

Η Σαπφώ ήταν μεγάλη ποιήτρια της Ελληνικής αρχαιότητας, γεννημένη στη Μυτιλήνη, όπου και πέθανε, σε ηλικία 65 ετών. Υπήρξε η πρώτη γυναίκα ποιήτρια σ` ολόκληρο τον κόσμο. Και επειδή συνάμα ήταν πολυγραφότατη, ο Πλάτωνας την είχε επονομάσει `Δεκάτη μούσα`, άλλοι δε την είπαν `Θηλυκό Όμηρο`, `Θαυμαστό τέρας`, `Τιμή των Λεσβίων γυναικών` και `Πιερία μέλισσα`. Στη Μυτιλήνη, μεταξύ άλλων, είχε ιδρύσει και μια ονομαστή για τότε γυναικεία ποιητική σχολή. Ο σοφός Πιττακός, σαν κυβερνήτης της κοινής νησιώτικης πατρίδας τους, της Λέσβου, την είχε εξορίσει απ` αυτήν για πολιτικούς λόγους. Εξάλλου, την κατηγόρησαν και ως `λεσβία`, δηλαδή ομοφυλόφιλη, με αποτέλεσμα να γίνει αντικείμενο σατιρισμών εκ μέρους πλείστων όσων κωμικών της εποχής της. Από τα έργα της τίποτε σχεδόν δεν σώθηκε, εκτός απ` την περίφημη `Ωδήν` της προς την Αφροδίτη, τη θεά του έρωτα. Μετά το θάνατο της Σαπφώς, η μεν πατρίδα της Μυτιλήνη χάραξε την προσωπογραφία της επάνω σε νομίσματα της, οι δε πόλεις της Περγάμου και των Συρακουσών έστησαν αγάλματά της, για να τη δοξολογήσουν, εξάλλου, περισσότεροι από εκατό αρχαίοι ποιητές και συγγραφείς έγραψαν και ύμνησαν, σε υπέρτατο βαθμό, το όλο έργο της και την προσωπικότητά της. Σαν αιτία του θανάτου της αναφέρεται η αυτοκτονία. Και πιο ειδικά λέγεται ότι κρεμάστηκε από το ακρωτήριο Λευκάτα, εξαιτίας μιας σφοδρότατης ερωτικής απογοήτευσης, στην οποία είχε τότε περιέλθει. Τα λυρικά ποιήματα της Σαπφώς αποτελούσαν κατ` άλλους μεν 7, κατ` άλλους δε 9 βιβλία, από τα οποία όμως, καθώς προαναφέραμε, ελάχιστα μόνο μικρά αποσπάσματά τους έχουν διασωθεί.



ΠΕΡΙΑΝΔΡΟΣ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ


ΠΕΡΙΑΝΔΡΟΣ (668 - 584 π.Χ.)

O τύραννος της αρχαίας Κορίνθου Περίανδρος, ένας από τους εφτά Αρχαιοέλληνες σοφούς, είχε διττή προσωπικότητα, για την οποία κι έμεινε το όνομά του χαραγμένο στα δελτάρια της ιστορίας. Πιο συγκεκριμένα διακρίθηκε για τα εξής δύο ετερόκλητα πράγματα: 1) Για την ανείπωτη σκληρότητα της πολιτικής διοίκησής του και 2) Για τη μεγαλοπραγμοσύνη και την πραγματικά απέραντη σοφία του. Ο πατέρας του Κύψελος χρημάτισε, πριν απ` αυτόν, στην ηγεσία της Κορίνθου. Ο Περίανδρος γεννήθηκε στην Κόρινθο, όπου και πέθανε, αυτοκτονώντας από αηδία προς τη ζωή του, σε ηλικία 83 ετών. Διέθετε οξύτατο πνεύμα, θυμοσοφία και υψηλή διανοητικότητα. Δημιούργησε Βουλή, κατάργησε τους βάρβαρους θεσμούς που ίσχυαν ως τότε στην Κόρινθο, απαγόρευσε την αγοροπωλησία των δούλων κι έκανε το στενό του περιβάλλον κέντρο πνευματικής και καλλιτεχνικής κίνησης. Παράλληλα, αντιμαχόταν την πολυτέλεια, την ασωτία και τη μαλθακότητα (επιβάλλοντας σκληρές ποινές στους οκνηρούς και φυγόπονους), υποστήριξε τα ειρηνικά έργα κι έδωσε ζωή στη ναυτιλία, το εμπόριο και τη βιοτεχνία. Έτσι, στο διάστημα της εξουσίας του, η πόλη της Κορίνθου έφθασε στο αποκόρυφο της δύναμης και της ακμής της. Από άλλη πλευρά, όμως, ο Περίανδρος μαστιζόταν από πάθη φοβερά και ισχυρές αδυναμίες. Για παράδειγμα αναφέρεται πως, πάνω σε μια έκρηξη της οργής του, που του την είχαν προκαλέσει οι διαβολές των παλλακίδων του, σκότωσε κλωτσώντας, την έγκυο συμβία του Λυσίδη. Κατόπιν δε, και αφού μετάνιωσε για τη βάρβαρη εκείνη πράξη του: 1) Αγκάλιασε το σώμα της συζύγου του και συνευρέθηκε μ` αυτή, παρότι ήταν νεκρή, 2) διέταξε να ξεγυμνώσουν, μπροστά σ` όλον τον κόσμο, τις γυναίκες που τον είχαν διαβάλει, και μετά να ρίξουν στη φωτιά τα ρούχα τους και τα κοσμήματά τους. Ο βιογραφούμενος εδώ κορίνθιος σοφός έγραψε το μεγάλο ποίημα `Υποθήκαι εις τον ανθρώπινον βίον`, (του οποίου έχουν διασωθεί λίγα μόνο αποσπάσματα), καθώς και τα εξαίρετα ρητά και αποφθέγματά του, που αποπνέουν γνήσια ελευθεριότητα, ευγένεια αισθημάτων, μεγάλη πείρα και σοφία πρακτική πολυτιμότατη για τους συγχρόνους και τους μεταγενέστερούς του.


http://img.pathfinder.gr/clubs/files/49928/10.html

ΛΥΣΙΑΣ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ


ΛΥΣΙΑΣ (450 - 371 π.Χ.)

Ο Λυσίας, ένας απ` τους πιο μεγάλους ρήτορες της αρχαιότητας, γεννήθηκε στην Αθήνα όπου και πέθανε σε ηλικία 79 ετών. Ο πατέρας του λέγεται πως ήταν Συρακούσιος. Είχε δημοκρατικό φρόνημα, γι` αυτό δε, όταν καταλύθηκε η Αθηναϊκή δημοκρατία, έφυγε στα Μέγαρα, όπου και βοήθησε τους δημοκράτες, που, στο μεταξύ, επαναστάτησαν κατά των ολιγαρχικών. Μετά την επάνοδο της δημοκρατίας στην Αθήνα ξαναγύρισε σ` αυτή και επιδόθηκε στην κατά απαγγελία εκπόνηση λόγων, που, λόγω της μεγάλης επιτυχίας , έγιναν σε λίγο περιζήτητοι. Έγραψε, κατ` άλλους 400, κατ` άλλους δε 240 λόγους, από τους οποίους όμως, διασώθηκαν ολόκληροι μόνο 34 και αποσπάσματα από τους άλλους, που χάθηκαν. Οι λόγοι του ξεχωρίζουν για τη λαμπρότητα του ύφους, τη διαλεκτική δεινότητα, τη σαφήνεια και τη δύναμη των επιχειρημάτων, τα οποία αναπτύσσονται σ` αυτούς, διαιρούνται σε τρεις κατηγορίες: Τους `Επιδεικτικούς` που απαγγέλλονταν σε δημόσιες εκδηλώσεις, τους `Συμβουλευτικούς` που εκφωνούνταν μπροστά στην Εκκλησία του Δήμου και το Βουλευτήριο και τους `Δικανικούς`, που αφορούσαν σε υποθέσεις ιδιωτικές εκκρεμείς στα δικαστήρια της πόλης. Τα χαρακτηριστικά των δικανικών αγορεύσεων του Λυσία υπήρξαν η βραχυλογία, η εξαίρετη ηθοποιία του σαν ρήτορα και η εν γένει ικανότητά του στο να πείθει τους δικάζοντες και το ακροατήριό του. Σπουδαιότερος λόγος του θεωρείται ο `Κατά Ερατεσθένους`, που ως στόχο του είχε τον ομότεχνό τους ρήτορα Ερατοσθένη, έναν από τους 30 τυράννους, τους καταλύσαντες την Αθηναϊκή Δημοκρατία, που ήταν κι ο πρωταίος της άγριας δολοφονίας του αυταδελφού του Λυσία, Πολέμαρχου. Από τους λόγους του προς ιδιώτες, δηλαδή του δικανικούς, έγινε σε λίγο πολύ πλούσιος και έζησε με άνεση οικονομική, παρότι, μετά την επιστροφή του από τα Μέγαρα, ήταν μόνο μέτοικος κι όχι απόλυτα ενεργός πολίτης της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.




ΚΙΚΕΡΩΝ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ


ΚΙΚΕΡΩΝ (106 - 43 π.Χ.)

Ο Κικέρων υπήρξε μεγάλος ρήτορας της εποχής του, θεωρούμενος ως ο Δημοσθένης της αρχαίας Ρώμης. Ήταν επίσης πολιτικός και συγγραφέας, με λίγα λόγια μία από τις ενδοξότερες και πιο λαμπρές φυσιογνωμίες της όλης ιστορίας των Ρωμαίων. Μετά τις σπουδές του στη Ρώμη, ήρθε επί δύο χρόνια στην Αθήνα για ευρύτερη κατάρτιση, κατόπιν δε ταξίδεψε στη Ρόδο, τη Μ. Ασία και άλλα μέρη του αρχαίου κόσμου. Στις πολιτικές διαμάχες του καιρού του αναμίχθηκε αργότερα. Πρώτα ? πρώτα αυτός ανακάλυψε τη διαβόητη `συνωμοσία του Κατιλίνα`. Ύστερα πήρε το μέρος της πολιτικής και στρατιωτικής μερίδας του Πομπηίου, μετά την ήττα του οποίου στην πεδιάδα των Φαρσάλων, γύρισε στη Ρώμη όπου έπειτα από το θάνατο του Καίσαρα, τάχθηκε ανοιχτά υπέρ των δημοκρατικών και κατά του Μάρκου Αντώνιου. Εναντίον του τελευταίου εκφώνησε τότε 14 λόγους, αποκαλούμενους `Φιλιππικούς`, σε αντιστοιχία προς εκείνους του μεγάλου προκατόχου του, του Δημοσθένη. Αυτό όμως είχε σαν συνέπεια το να δολοφονηθεί από εγκάθετους πράκτορες της τριανδρίας Αντωνίου ? Οκταβιανού ? Λεπίδου.Ο Κικέρωνας ήταν πολυγραφότατος και συνάμα ο εκλεκτότερος απ` τους Λατίνους πεζογράφους, ένας πραγματικός αριστοτέχνης του καλάμου.Έγραψε 107 λόγους (ρητορικούς και δικανικούς), συγγράμματα περί ρητορικής τέχνης, φιλοσοφικές πραγματείες πάνω σε έργα Ελλήνων φιλοσόφων, επιστολές, ιστορικό-γεωγραφικές μελέτες, ποιήματα και αρκετά ανέκδοτα. Από αυτά όλα όμως τα πιο πολλά δεν έχουν διασωθεί. Ο μεγάλος αυτός Ρωμαίος υπήρξε και πραγματικός ελληνολάτρης, πράγμα το οποίο, εκτός των άλλων, αποδεικνύεται θαυμάσια και από το επόμενο απόφθεγμά του: `Nihil Graecia humanius, nihil sandtius`, δηλαδή: `Δεν υπάρχει κάτι το ανθρωπινότερο και ιερότερο απ` την Ελλάδα`.



ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ



ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ (436 - 338)

Ο Ισοκράτης ήταν μέγας και επιφανής ρητοροδιδάσκαλος της αρχαιότητας, ρήτορας εξαίρετος κι ο ίδιος, κατά γενική ομολογία ο τελειότερος μεταξύ όλων χειριστής του Αττικού πεζού λόγου. Γεννήθηκε στην Αθήνα από πατέρα πλούσιο, που του έδωσε γενικά τα υλικά εφόδια για να σπουδάσει και να εκπαιδευθεί με πλήρη αρτιότητα. Πέθανε στην Αθήνα σε ηλικία 98 ετών, αυτοκτονώντας μετά τη μάχη της Χαιρώνειας και την εκεί μεγάλη ήττα των συμπολιτών του Αθηναίων. (Καταδίκασε ο ίδιος τον εαυτό του στον από ασιτία θάνατο). Δάσκαλοί του ήταν οι σοφιστές Γοργίας, Πρωταγόρας και Πρόδικος. Μετέπειτα όμως μαθήτευσε και κοντά στον Σωκράτη, του οποίου η διδασκαλία και η αρετή τον γοήτευσαν κυριολεκτικά. Αργότερα ίδρυσε δική του Σχολή, αρχικά μεν στη Χίο, κατόπιν δε στην Αθήνα, όπου εκτός απ` τη ρητορική, δίδασκε και τη φιλοσοφία. Λόγω της μεγάλης φήμης, που απόχτησε σαν δάσκαλος, η Σχολή του συγκέντρωσε πλήθος μαθητών, με αποτέλεσμα να γίνει πλουσιότατος (Ας σημειωθεί πως η μεγάλη του πατρική περιουσία χάθηκε πιο πριν, στα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου). Καθώς μας αναφέρει ο Κικέρωνας, από τη Σχολή του Ισοκράτη ξεπήδησαν πλείστοι όσοι υπέροχοι άνδρες, που, εξοπλισμένοι με μεγάλες αρετές και πλούτο γνώσεων, διέπρεψαν πολύ κατόπιν, είτε ως πνευματικοί άνθρωποι (ρήτορες, ιστορικοί και ποιητές) είτε ως πολιτικοί είτε ως πολέμαρχοι της πόλης τους. Από τα 26 συνολικά έργα του διασώθηκαν μόνο τα 21, καθώς και 10 επιστολές του, απευθυνόμενες σε διακεκριμένα πρόσωπα της εποχής του. Περίφημοι από τους διασωθέντες δημόσιους λόγους του θεωρούνται οι εξής: Ο `Αρειοπαγήτικος`, ο `Πανηγυρικός`, ο `Παναθηναϊκός`, ο `Περί ειρήνης`, ο `Προς Φίλιππον`, ο `Προς Νικοκλέα`, ο `Προς Ευαγόραν`, ο `Πλαταιϊκός`, ο `Περί αντιδόσεως` κ.α. Ως ρήτορας ο Ισοκράτης επεδίωκε την ευφωνία, απέφευγε τις χασμωδίες, μεταχειριζόταν αρκετά από τα σχήματα λόγου του Γοργία και των άλλων ρητόρων ή σοφιστών, συναρμόζοντας τις λέξεις κατά τέτοιο τρόπο, ώστε κάθε φράση του να είναι αρμονική, αλλά συνάμα πομπώδης και εντυπωσιακή. Από την πλευρά του περιεχομένου τους οι λόγοι του αποσκοπούσαν όχι μόνο στο να μορφώσουν επιστημονικά τους μαθητές του, αλλά και στο να τους οπλίσουν με ορθή κρίση, αυτοκυριαρχία και χαρακτήρα σταθερό, δημιουργώντας τους έτσι ως πολίτες έντιμους και αγαθούς. Τους ήθελε `ικανούς εις το νοείν και πράττειν τα δέοντα`. Στο πολιτικό πεδίο ο Ισοκράτης, λόγω της φυσικής του ατολμίας και της αδύνατης φωνής του, δεν έλαβε άμεση ανάμιξη. Πάντως, σε ότι αφορά τις ατομικές του πεποιθήσεις, υπήρξε θερμός υπέρμαχος της ενότητας του Ελληνισμού και με επιστολές προς τον Φίλιππο τον ενθάρρυνε και τον παρότρυνε προς την κατεύθυνση αυτή. Πίστευε, δηλαδή, πως ήταν αναγκαίο να συνενωθούν όλοι οι Έλληνες κάτω από τη νέα ισχυρή Μακεδονική ηγεσία, για να εκστρατεύσουν στη συνέχεια εναντίον των κοινών εχθρών τους, των Περσών. Οι Αθηναίοι, τιμώντας τη μνήμη του, τον κήδεψαν με δημόσια δαπάνη και πάνω στον τάφο του τοποθέτησαν μια σειρήνα, ως σύμβολο, κατά κάποιον τρόπο, της τεράστιας ρητορικής σαγήνης του Ισοκρατείου λόγου.



ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ


ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ (544 - 464 π.Χ.)

Ήταν ένας πολύ σημαντικός Αρχαιοέλληνας φιλόσοφος και συγγραφέας, που γεννήθηκε στην Έφεσο της Ιωνίας και πέθανε στην Αθήνα, σε ηλικία 80 περίπου ετών. Λογίζεται ότι είναι από τους πλέον βαθυστόχαστους φιλοσόφους της αρχαιότητας και ένας από τους δύο συνθεμελιωτές της ατομικής θεωρίας και των φυσικών επιστημών (ο άλλος είναι ο Δημοκράτης). Κατά τον Διογένη Λαέρτιο, το μοναδικό σύγγραμμα του Ηράκλειτου ? που δε σώθηκε ? είχε τον τίτλο `Περί φύσεως` και χωριζόταν σε τρεις πραγματείες, από τις οποίες η πρώτη μιλούσε για το Σύμπαν, η δεύτερη για την πολιτεία (το κράτος) και η τρίτη για το Θεό. Υπήρξε δημιουργός νέου ύφους, το οποίο αποκλήθηκε `αφοριστικό`. Ο λόγος του ήταν σειρά σύντομων αυτοτελών προτάσεων (`Αφορισμών`), με πλήρες όμως νόημα, που το διέθετε η κάθε μία από αυτές. Πυρήνας των επιστημονικό-φιλοσοφικών θεωριών του είναι η αντίληψη, που εκφράζεται στο διάσημο γνωμικό του, κατά το οποίο: `Αεί γίγνεσθαι και μεταβάλλεσται πάντα και μηδέν μηδέποτε επί το αυτό μένειν`. Πίστευε, δηλαδή, ότι το παν βρίσκεται σε μια αέναη ροή, κάθε δε γένεση είναι προϊόν διαρκών αντιθέσεων. Σε λογική ακολουθία, της πίστης τους αυτής, έλεγε πως ο πόλεμος ? δηλαδή η διαμάχη των αντιθέσεων ? είναι πατέρας κάθε αγαθού (πόλεμος πάντων γαρ πατήρ, πάντων βασιλεύς). Ο αγώνας αυτός, κατά τον Ηράκλειτο πάντοτε, δεν πρέπει κάποτε να σταματήσει. Διότι τότε θα διακοπεί η πρόοδος και η προαγωγή των αξιών, που εξασφαλίζεται ακριβώς από τη διαρκή διαπάλη των συγκρουόμενων μεταξύ τους αντίθετων τάσεων. Παράλληλα, πίστευε και στο Θεό, τον οποίο θεωρούσε έννοια υπερβατική, κείμενη εκτός και υπεράνω όλων των υπόλοιπων γνωστών μας όντων και πραγμάτων.



ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ


ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ (341 - 270 π.Χ.)

Ο Επίκουρος που γεννήθηκε στη Σάμο, υπήρξε διάσημος φιλόσοφος και ιδρυτής ίδιας φιλοσοφικής Σχολής, που έλαβε και το όνομά του (Σχολή των Επικούρειων). Ήταν φτωχικής καταγωγής. Από ηλικίας 12 ετών άρχισε να ασχολείται με τη φιλοσοφία, παρακολουθώντας μαθήματα κοντά στον Πάμφιλο, οπαδό της πλατωνικής φιλοσοφικής διδασκαλίας. Έγραψε περί τα 300 έργα, από τα οποία όμως δεν σώθηκαν παρά λίγα αποσπάσματά τους. Πίστευε πως αρχή όλων των όντων και πραγμάτων είναι μόνο η ύλη, έξω απ` την οποία δεν υπάρχει κάτι άλλο και ότι οι πνευματικές και ψυχικές λειτουργίες του ανθρώπου δεν είναι, παρά λειτουργικές εκφάνσεις της ίδιας αυτής της υλικής μοναδικής πραγματικότητας. Σε συνέπεια προς την υλιστική τούτη κοσμοθεωρία του δίδαξε ότι: το μοναδικό απόλυτο αγαθό είναι η ηδονή, όχι όμως η `εν κινήσει`, δηλαδή η στιγμιαία και παροδική, αλλά η `εν γαλήνη και αταραξία`, δηλαδή η διαρκής. Ο θάνατος ? κατά τον Επίκουρο πάντοτε ? δεν είναι κάτι το κακό, `αφού όταν υπάρχουμε εμείς, εκείνος δεν είναι παρών και όταν αυτός εμφανισθεί, εμείς παύουμε πλέον να υπάρχουμε`. Πρέσβευε, εξάλλου, ότι η μελέτη και οι σπουδές αξίζουν μόνο όταν μας φέρνουν στην `ευδαιμονία βίου` και μας απαλλάσσουν από τους φόβους και τις πλάνες, που μας δημιουργεί το περιβάλλον μας, μες στο οποίο ζούμε. Οι ψυχικές ηδονές είναι κατά πολύ ανώτερες από τις σωματικές, χωρίς όμως με τούτο να έπεται πως και οι δεύτερες στερούνται σημασίας ιδιαίτερης. Ο Επίκουρος είχε τα μέγιστα διαπρέψει, τόσο κατά την ανάλυση των διαφόρων επιμέρους φαινομένων, όσο και κατά το ότι πρώτος αυτός ίδρυσε τη λεγόμενη `θεωρία της αισθησιοκρατίας`. Πιο συγκεκριμένα δε πίστευε σχετικά ότι η σκέψη εξαρτάται από τις αισθήσεις και ότι δεν υπάρχει κάτι στο ανθρώπινο μυαλό, το οποίο να μην έχει προϋπάρξει στις αισθήσεις μας. Και τέλος, ότι η αίσθηση δεν ελέγχεται από τη νόηση, αφού η δεύτερη, καθώς προαναφέραμε, εξαρτάται κυριαρχικά από την πρώτη. Η επικούρεια φιλοσοφία άσκησε σοβαρότατη επίδραση σε αρκετές νεώτερες Σχολές του λεγόμενου `ματεριαλιστικού κύκλου`, δηλαδή των υλιστών φιλοσόφων. Ιδιαίτερα δε επηρέασε πολύ τον μαρξισμό, που υιοθέτησε απόλυτα τη θεωρία του ότι η γνώση και οι διάφορες ψυχοπνευματικές μας λειτουργίες δεν είναι παρά παλιές αντανακλάσεις της εξωτερικής αντικειμενικής πραγματικότητας, δηλαδή της υλικής πραγματικότητας, μες την οποία ζούμε και υπάρχουμε. Ο Επίκουρος πέθανε στην Αθήνα από λιθίαση των νεφρών του, που του επέφερε διακοπή της ούρησής του.



ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ


ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ (460 - 370 π.Χ.)

Ο Δημόκριτος μαζί με το δάσκαλό του Λεύκιππο, θεωρούνται ως οι δύο ιδρυτές της λεγόμενης `ατομικής θεωρίας`Χ υπήρξε δε ένας από τους μεγαλύτερους και ενδοξότερους φιλοσόφους και επιστήμονες της αρχαίας Ελλάδας και του κόσμου γενικά. Ήταν μεγάλος όχι μονάχα σαν φιλόσοφος, αλλά και σαν μαθηματικός και αστρονόμος. Γι` αυτό, άλλωστε, και το σημερινό Ελληνικό μας κέντρο ερευνών, στους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας, φέρει υπερήφανα το όνομά του ως επωνυμία του. Γεννήθηκε στα ?βδηρα της Θράκης, όπου και πέθανε σε ηλικία 90 ετών. Τα συγγράμματά του ήταν ολόκληρο πλήθος και αναφέρονταν σε όλους σχεδόν τους κλάδους της ανθρώπινης γνώσης (ηθικά, φυσικά, μαθηματικά, μουσικά, τεχνικά, ποιητικά κ.α.). Από αυτά όμως, μόνο ορισμένα αποσπάσματα 0 και αυτά παρεμβεβλημένα σε έργα άλλων συγγραφέων ? έχουν ως τα σήμερα διασωθεί. Νέος ακόμα ο Δημόκριτος ταξίδεψε στην Αίγυπτο, τη Βαβυλωνία, τη Μ. Ασία, την Περσία, φθάνοντας (κατά μια ανεξακρίβωτη παράδοση) μέχρι και την Ινδία. Στα ταξίδια του όμως αυτά ξόδεψε όλη την πλούσια πατρική του περιουσία του, με συνέπεια να τον τρέφει έκτοτε ο αδελφός του Δάμασος. Κατόπιν ο φιλόσοφος επισκέφθηκε την Αθήνα, όπου κανένας δεν του έδωσε ιδιαίτερη σημασία. Καθώς έγραψε ο ίδιος, εκφράζοντας το σχετικό παράπονό του: `Ήλθον γαρ εις Αθήνας και ου τις με έγνωκεν`. Ο Δημόκριτος υπήρξε πνεύμα καθολικότατο. Σ` όλους τους τομείς ήταν ερευνητής, με δική του ατομική θαυμαστή πρωτοτυπία. Ήταν προικισμένος με απέραντη δίψα για έρευνα, με παρατηρητικότητα και ικανότητα να ανακαλύπτει την αιτιοκρατική σχέση μεταξύ των διαφόρων φαινομένων. Μ` ένα λόγο, υπήρξε πραγματικά χαλκέντερος. Επιχειρούσε πάντοτε, ξεκινώντας από τα απλά και στοιχειώδη, να εξηγεί τα σύνθετα και τα περίπλοκά. Δάσκαλό του είχε τον Λεύκιππο, που θεωρείται μάλλον σαν ο πρώτος ? πρώτος θεμελιωτής της θεωρίας για τα άτομα (ή ατομικής θεωρίας), την οποία όμως έπειτα επεξεργάσθηκε, διεύρυνε και τελειοποίησε ? όσο ήταν τότε δυνατόν ? ο μέγας Αβδηρίτης. Κατά τη θεωρία του Δημόκριτου γένεση και φθορά της ύλης δεν υπάρχουν. Το Σύμπαν ολόκληρο αποτελείται από άτομα άπειρα, αιώνια, άφθαρτα, αναλλοίωτα και αδιαίρετα, που στο διηνεκές περιπλανώνται, στροβιλιζόμενα μέσα στον άπειρο κενό χώρο, καθώς η σκόνη στον αέρα , και από τα οποία ορισμένα, συγκεντρούμενα κάποτε σ` ένα σημείο, παράγουν αντίστοιχους κόσμους. Με έναν δε από αυτούς τους κόσμους ισοδυναμεί και ο δικός μας γήινος κόσμος. Με άλλα λόγια, η εμφάνιση των όντων δεν είναι παρά μια ένωση περισσότερων διακριτών μεν, αλλά παραπέρα άτμητων στοιχείων (ατόμων) και η φθορά των ίδιων αυτών των όντων δεν είναι , παρά ο διαχωρισμός των έτσι ενωμένων σε ολοκληρωμένα σύνολα ατόμων. Σαν χαρακτήρας ο Δημόκριτος ήταν λίαν μετριόφρονας, εύθυμος και πάντα γελαστός. Πίστευε με φανατισμό στην αληθή φιλία, λέγοντας: `Ζην ουκ άξιος οτω μηδέ εις εστί χρηστός φίλος`. Παράλληλα ήταν οπαδός του σκληρού αγώνα για την υπερνίκηση όλων των δυσχερειών, καθώς και του ηρωισμούΧ αποστρεφόταν δε τις απολαύσεις, διακηρύσσοντας ότι: `Ηδοναί άκαιροι τίκτουσιν αηδίαν` και `Ανδρείος ου μόνον ο των πολεμίων, αλλά και ο των ηδονών κρατών`. Οι συμπατριώτες του Αβδηρίτες τον λάτρεψαν σαν Θεό τους και, μετά το θάνατό του, του έστησαν στην πόλη τους μεγάλο ανδριάντα από στίλβοντα χαλκό.



Τετάρτη 16 Ιουλίου 2008

ΣΟΦΟΚΛΗΣ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ


ΣΟΦΟΚΛΗΣ (496 ? 406 π.Χ.)

Ο Σοφοκλής υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους σατυρικούς ποιητές της αρχαίας Ελλάδας και, συγχρόνως, δημιουργός σπουδαίων έμμετρων σατυρικών δραμάτων. Γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου και πέθανε, σε ηλικία 90 ετών, από ατύχημα που κατά τους ιστορικούς, ήταν πνιγμονή από μια ρόγα σταφυλιούΧ τάφηκε δε στη Δικελεία (το σημερινό Τατόϊ). Έγραψε περί τα 130 έργα, από τα οποία διασώθηκαν μόνο 7, τα οποία είναι και τα εξής: `Αντιγόνη`, `Οιδίπους Τύραννος`, `Οιδίπους επί Κολωνώ`, `Ηλέκτρα`, `Φιλοκτήτης`, `Αίας` και `Τραχίνιαι`. Σαν ποιητής ήταν ο κατεξοχήν εκπρόσωπος της κλασσικής Αθηναϊκής Σχολής, του λεγόμενου `Αττικισμού` του 5ου π.Χ. αιώνα. Η ποίηση του είναι η τελειότερη μορφή του ιδεώδους και της Αττικής ψυχής (τόσο κατά τη σύλληψη όσο και κατά την έκφραση). Εξάλλου, συνέχισε και τελειοποίησε την ελληνική τραγωδία, όπως την αντιλήφθηκε και τη διαμόρφωσε, πριν απ` αυτόν, ο άλλος γίγαντας του είδους, ο Αισχύλος. Με το έργο του Σοφοκλή η δραματική τέχνη έφθασε , χωρίς καμία υπερβολή, σε ύψη δυσθεώρητα. Έφθασε στο πραγματικό αποκορύφωμά της. Επίσης εισήγαγε και αρκετές καινοτομίες, καθώς είναι λόγου χάρη η αύξηση του αριθμού των ηθοποιών και του χορού από 12 σε 15 μέλη κ.λπ. Μετά το θάνατό του τιμήθηκε τα μέγιστα από τους συμπολίτες του Αθηναίους, οι οποίοι πρώτα-πρώτα έστησαν πάνω στον τάφο του μια σειρήνα και χάραξαν σε αυτόν επίγραμμα, που έλεγε: `Κρυπτώ τώδε τάφω Σοφοκλή πρωτεία λαβόντα τη τραγική τέχνη, σχήμα το σεμνότατον`, που σημαίνει: `Μέσα στο σεμνότατο αυτό τάφο κρύβω τον Σοφοκλή, που έλαβε την πρώτη θέση στην τέχνη του τραγικού` (του δραματουργού). Επίσης κάθε χρόνο προσέφεραν προς τιμήν του διάφορες θυσίεςΧ τέλος δε την από χαλκό εικόνα του την είχαν αναρτήσει μπροστά στην είσοδο του αρχαίου Αθηναϊκού `Διονυσιακού Θεάτρου`.



ΣΩΚΡΑΤΗΣ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ


ΣΩΚΡΑΤΗΣ (469 ? 399 π.Χ.)




Ο διασημότερος φιλόσοφος όλων των αιώνων και των εποχών Σωκράτης, γιος του Σωφρονίσκου και της Φαιναρέτης, γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου, μετά από μια ζωή πλουσιότατη σε δράση και διδασκαλία, φιλοσοφική, πέθανε το 399 π.Χ. πίνοντας το κώνειο, ύστερα απ` τη γνωστή θανατική καταδίκη του, σε ηλικία 70 ετών. Πριν απ` όλα τα άλλα θεωρούμε απαραίτητο να υπενθυμίσουμε εδώ τον χρησμό εκείνο του αρχαίου μαντείου, ο οποίος έλεγε, όπως έχουμε αναφέρει και σε άλλο σημείο,: `Σοφός Σοφοκλής, σοφότερος Ευριπίδης, ανδρών δ` απάντων Σωκράτης σοφότατος`. Αρχικά ακολούθησε το επάγγελμα του πατέρα του, που ήταν γλύπτηςΧ αλλά σε λίγο το παράτησε κι άρχισε να ασχολείται αποκλειστικά με τη φιλοσοφία, την οποία θεράπευσε σε όλο το υπόλοιπο διάστημα της ζωής του. Μαθήτευσε κοντά στον Αναξαγόρα και άλλους φιλοσόφους του και τού τουΧ το αποτέλεσμα ήταν να αναδειχτεί πολύ σύντομα σαν λίαν σπουδαίος και μεγάλος φιλόσοφος των Αθηνών, που, με τη διαλεκτικά διατυπωμένη περίφημη διδασκαλία του, συνάρπαζε κυριολεκτικά τους μαθητές του και τον κόσμο, ο οποίος συνέρεε και κατανυχτικά τον άκουγε. Από τη στιγμή, που αποφάσισε να αφοσιωθεί στις φιλοσοφικές του διατριβές, δεν ασκούσε κάποιο άλλο επάγγελμα καθαρά βιοποριστικόΧ αλλά, ελεύθερος, γυρνούσε στις όχθες του Ιλισσού, τα καταστήματα και τις διάφορες στοές της πόλης, άσχημος γενικά κατά την όψη, ξυπόλητος και κακοφορεμένος, διδάσκοντας, παροτρύνοντας, συμβουλεύοντας και καυτηριάζοντας (ανάλογα με την περίσταση) τους οπαδούς του κι όσους άλλους τον περιστοίχιζαν. Δεν έγραψε κανένα έργο, ότι δε γνωρίζουμε σχετικά με αυτόν αντλείται από συγγράμματα των μαθητών του Πλάτωνα, Ξενοφώντα και Αριστοτέλη. Με τη διδασκαλία του προσπάθησε να διορθώσει τα `κακώς κείμενα` της κοινωνίας, κηρύσσοντας συνέχεια την αλήθεια και την αρετή. Δίδασκε πάντα δωρεάν και ποριζόταν τα αναγκαία για το `ζην` μόνο από τις προσφορές των οπαδών του. Ξεκινούσε τη διδασκαλία του από τα Γυμνάσια κάθε πρωί και την παρέτεινε το απόγευμα στους περιπάτους και ως αργά το βράδυ. Ανάμεσα στους μαθητές του συγκαταλέγονται πλείστοι όσοι υστερότερα σπουδαίοι και ισχυροί παράγοντες των γραμμάτων και της αθηναϊκής πολιτικής, σαν τον Πλάτων, τον Αλκιβιάδη, τον Αισχίνη, τον Αντισθένη, τον Ευκλείδη, τον Κρίτωνα, τον Φαίδωνα κ.α. Πρέσβευε και δίδασκε ότι υπάρχει ένα υπέρτατο ον, το οποίο το ονόμαζε `δαιμόνιον μεγίστης σοφίας και αγαθότητας`. Από το σημείο αυτό ξεκινώντας μερικοί εχθροί του, που δεν τον χώνευαν γιατί έλεγχε συνέχεια το βίο και την πολιτεία του, ως παραγόντων της δημόσιας αθηναϊκής ζωής, τον κατηγόρησαν πως στρέφεται δήθεν εναντίον στους αναγνωρισμένους θεούς, εισάγοντας `καινά δαιμόνια` και παραβιάζοντας έτσι το νόμο, ο οποίος, με ποινή θανάτου, απαγόρευε κάθε προσβολή των καθιερωμένων θεοτήτων της εποχής. Και συνάμα ότι με τον τρόπο του αυτό διαφθείρει τη νεολαία της πόλης και διαδίδει μεταξύ της νέες ανατρεπτικές ιδέες. Μετά την κατηγορία, ο ρήτορας Λυσίας προσφέρθηκε να τον υπερασπιστεί δωρεάνΧ αλλά ο Σωκράτης δεν το δέχθηκε αυτό κι ανέλαβε από μόνος του την υπεράσπισή του μπροστά στο από 500 μέλη δικαστήριο, που τον δίκασε. Παρότι στην απολογία του απέδειξε περίτρανα την αθωότητά του, με δύναμη και διαλεκτική δεινότητα πραγματικά ασύγκριτες, εντούτοις, η απόφαση βγήκε τελικά καταδικαστική σε βάρος του (με πλειοψηφία 283 ψήφων, σε σύνολο 500). Όταν, αμέσως μετά, του είπαν να υποβάλει αίτηση μετατροπής της ποινής του σε εξορία ή πρόστιμο, αυτός πάλι αρνήθηκε να το κάνει, λέγοντας πως, αν το έκανε αυτό, θα ήταν σαν παραδεχόταν ο ίδιος την ενοχή του. Όταν επίσης, κατά τις τελευταίες μέρες πριν απ` τη θανάτωσή του, ο μαθητής του Κρίτωνας του υπέδειξε να δραπετεύσει (είχε δωροδοκήσει του φύλακές του) και στη συνέχεια να φυγαδευτεί μακριά, εκείνος ξανά αρνήθηκε, λέγοντας ότι χρέος του πολίτη είναι να υπακούει στους κείμενους νόμους της πατρίδας του. Την ημέρα της εκτέλεσής του, αφού έκανε πιο πριν στους μαθητές του μια υπέροχη διδασκαλία, σχετική με την αθανασία της ψυχής, με θαυμαστή κι απόλυτη αταραξία, πήρε από το δεσμοφύλακα του το φλιτζάνι με το κώνειο και, όταν το ήπιε. `εξεμάρτησε το ζήν`, δίνοντας με τον τρόπο τούτο, στον κόσμο ένα ισχυρότατο παράδειγμα φιλοπατρίας, αρετής και τέλειας προσήλωσης στους νόμους και τις πεποιθήσεις του. Μεταξύ των γνωμικών και αποφθεγμάτων του Σωκράτη ξεχωρίζουν, κατά τη γνώμη μας, τα παρακάτω τρία: 1) `Εν οίδα ότι ουδέν οίδα`, που σημαίνει: `Ένα ξέρω, πως τίποτα δεν ξέρω` (μπροστά στον απέραντο ωκεανό της ανθρώπινης γνώσης). 2) `Αρχή σοφίας της αγνοίας η γνώσις`, δηλαδή: `Η γνώση της άγνοιας του συνιστά την αφετηρία της (αληθινής) σοφίας για έναν άνθρωπο`. 3) `Η παιδεία, καθάπερ ευδαίμων χώρα, πάντα τ` αγαθά φέρει`, που σημαίνει: `Όπως ακριβώς μια εύφορη χώρα, έτσι κι η παιδεία μας φέρνει όλα τα εν γένει καλά`.



ΠΛΑΤΩΝΑΣ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ


ΠΛΑΤΩΝ (427 - 345 π.Χ.)


Υπήρξε ο διασημότερος μαθητής του Σωκράτη, ο δάσκαλος του Αριστοτέλη και μιας ολόκληρης πλειάδας άλλων φιλοσόφων και πνευματικών δημιουργών ένας γίγαντας πραγματικός της παγκόσμιας σκέψης, που εξάσκησε πελώρια, πράγματι, επιρροή στα πνεύματα κάθε κατοπινού αιώνα, κάθε χώρας και κάθε γενικά σκεπτόμενου ανθρώπου. Γεννήθηκε στο `δαιμόνιον πτολίεθρον` των Αθηνών, όπου και πέθανε, σε ηλικία 82 ετών. Αρχικά λεγόταν Αριστοκλής, αλλά ο ίδιος μετέτρεψε λίγο μετά το όνομά του σε Πλάτων, λόγω της ευρύτητας του στήθους του και του μετώπου του. Ταξίδεψε πολύ στη Σικελία, τη Μικρά Ασία, την Κυρήνη, την Αίγυπτο κι αλλού, γυρίζοντας δε, σε ηλικία 40 ετών, στην Αθήνα, ίδρυσε εκεί τη διάσημη Σχολή του, που, λόγω της γειτνίασης της με το ιερό του Ακαδήμου, πήρε την επωνυμία `Ακαδημία Πλάτωνος`. (Πάνω στην Ιερά οδό, όπου ως τώρα ακόμη σώζεται και η περίφημη `ελιά του Πλάτωνα`). Στην είσοδο της είχε γράψει την επιγραφή `Μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω`, δηλαδή: `Κανένας ας μη μπαίνει εδώ, που να μην ξέρει γεωμετρία` και κατ` επέκταση, τα μαθηματικά, που ήταν τότε ένας κλάδος της φιλοσοφίας. Έγραψε πλείστα όσα μεγάλα έργα, μεταξύ των οποίων και τα εξής: `Απολογία Σωκράτους`, `Κρίτων`, `Φαίδων`, `Συμπόσιον`, `Φαίδρος`, `Αλκιβιάδης`, `Λάχης`, `Πρωταγόρας`, `Γοργίας`, `Μένων`, `Ίων`, `Μενέξενος`, `Πολιτεία`, `Νόμοι` , `Χαρμίδης`, `Τίμαιος`, `Επιστολαί` και πολλά άλλα. Πίστευε στην αθανασία της ψυχή, μετά το θάνατο του ανθρώπου. Το πολιτικό σύστημα του Πλάτωνα, που το εκθέτει βασικά στην ιδανική και ? σε μεγάλο βαθμό ? ουτοπιστική `Πολιτεία` του, ήτανε αριστοκρατικό και αντιδημοκρατικό. Πρόβλεπε την ύπαρξη τριών κύριων κοινωνικοπολιτικών τάξεων: Των αρχόντων, των γενναίων πολιτών (επιφορτισμένων με την ασφάλεια του κράτους και την εκτέλεση των αποφάσεων των αρχόντων) και τέλος των γεωργοεπαγγελματιών. Εξάλλου, στους `Νόμους` του, κατοχυρώνει το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, προβλέπει μέτρα για τη διαίρεση των κρατικών λειτουργιών, τη δίωξη των άθεων και τη συντήρηση της τότε ισχύουσας δουλοκτησίας. Με λίγα λόγια, μέτρα αντιδημοκρατικά και ως ένα σοβαρό βαθμό, ανελεύθερα. Την πιο κολοσσιαία όμως γενική επίδραση πάνω στους μεταγενέστερους (ανθρώπους, λαούς, κοινωνίες, θρησκείες, κοσμοθεωρίες και πολιτικές ιδεολογίες) την άσκησε αναμφίβολα η περίφημη διδασκαλία του περί ιδεών. Πρώτος αυτός, άλλωστε, χρησιμοποίησε τον όρο `Ιδέα`, σα μια έννοια όμως υπερβατική. Ειδικότερα δε δίδαξε πως: ότι υποπίπτει στις αισθήσεις μας είναι κάτι το μεταβλητό και το διαρκώς εξελισσόμενο, υποκείμενο στον νόμο της γένεσης και της φθοράς. Πάνω απ` αυτό όμως υπάρχει κάτι άλλο ανώτερο και τέλειο, που συνιστά το αποκαλούμενο `ιδεώδες`, δηλαδή τον κόσμο των ιδεών, ο οποίος είναι άφθαρτος, αιώνιος και αναλλοίωτος από το πέρασμα του παντόφθορου χρόνου. Η φιλοσοφία του Πλάτωνα συνιστά τη συνέχιση, έξαρση, συμπλήρωση και συστηματοποίηση εκείνης του Σωκράτη. Αλλά, εκτός από τη φιλοσοφία, ο μέγιστος αυτός Αρχαιοέλληνας είχε και άλλες επιδόσεις. Έτσι π.χ. διέπρεψε και στα μαθηματικά, τη γεωγραφία, την αστρονομία, τη λογική και την ψυχολογία, όπου επίσης το διάβα του άφησε μια πραγματικά μεγάλη εποχή. Στον τάφο του επάνω χάραξαν το ακόλουθο επίγραμμα: `Σώμα μεν εν κόλποις κατέχει τόδε γαία Πλάτωνος, ψυχή δ` ισοθέων τάξιν έχει μακάτων`, που σημαίνει ότι: `Η γη μεν κατέχει αυτό εδώ του Πλάτωνα το σώμα, αλλά η ψυχή του βρίσκεται ανάμεσα στους ισοθέους μάκαρες`.





Παρασκευή 11 Ιουλίου 2008

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ


ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ (384 - 322 π.Χ.)
Γεννήθηκε στα Στάγιρα της Μακεδονίας και πέθανε στη Χαλκία από χρόνιο στομαχικό νόσημα. Θεωρείται σαν ένας από τους διασημότερους και πιο μεγάλους Αρχαιοέλληνες φιλοσόφους, μαζί δε με τον Πλάτωνα αποτελούν τη φαεινή δυάδα του πνευματικού αρχαίου κόσμου. Ίσως να είναι και το πιο μεγάλο πνεύμα όλων γενικά των αιώνων και των εποχών. Σε ηλικία 18 ετών ήρθε στην Αθήνα και γράφθηκε στη Σχολή του Πλάτωνα, όπου μαθήτευσε επί είκοσι ολόκληρα χρόνια. Το 342 π.Χ. ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος τον κάλεσε και του ανέθεσε τη διαπαιδαγώγηση του γιου του Αλέξανδρου, που ήταν τότε μόλις 13 ετών. Μετά όμως την αναχώρηση του τελευταίου για τη μεγάλη εκστρατεία του, το 335 π.Χ., γύρισε στην Αθήνα. Επειδή δε όλοι οι δημόσιοι χώροι της πόλης είχανε στο μεταξύ καταληφθεί από άλλους φιλοσόφους, ο Αριστοτέλης άρχισε να φιλοσοφεί, διδάσκοντας τους μαθητές του καθοδόν. Γι΄` αυτό και η Σχολή του ονομάσθηκε `Περιπατητική`, και οι ανήκοντας σ` αυτή οπαδοί του `περιπατητικοί φιλόσοφοι`. Ο Αριστοτέλης εισήγαγε στη φιλοσοφία και τις επιστήμες τον θετικισμό, κατά αντίθεση προς τον ιδεαλισμό του Πλάτωνα. Θεωρείται, εξάλλου, και σαν ο δημιουργός πλείστων όσων επιστημών, των οποίων και έθεσε έκτοτε τις σταθερές τους βάσεις, όπως είναι η φυσική και μεταφυσική, η ψυχολογία, η λογική, η ρητορική κ.α. Τα έργα του μεγάλου αυτού φιλοσόφου έχει υπολογισθεί ότι ανέρχονται συνολικά σε 400, από τα οποία όμως δυστυχώς τα πλείστα όσα χάθηκανΧ από δε τα διασωθέντα σαν πιο σπουδαία θεωρούνται τα εξής: `Περί ουρανού`, `Περί γενέσεως και φθοράς`, `Μετεωρολογικά`, `Σοφιστικοί έλεγχοι`, `Περί ζώων` (γενέσεως, κινήσεως, μορίων), `Περί ψυχής`, `Περί ύπνου και εγρηγόρσεως`, `Περί μακροβιότητας και βραχυβιότητας`, `Μετά τα φυσικά`, `Ηθικά μεγάλα`, `Ηθικά Νικομάχεια`, `Πολιτικά`, `Αθηναίων Πολιτεία`, `Ρητορικά`, `Ποιητική` κ.λπ. Η επίδραση του Αριστοτέλη στο πνεύμα των μεταγενέστερων υπήρξε τεράστια. Ακόμη και ως τις μέρες μας το φωτεινό μετέωρο της Αριστοτέλειας φιλοσοφίας και επιστήμης συναρπάζει τους ανθρώπους και αποσπά τον μεγάλο θαυμασμό τους. Ας σημειωθεί επίσης ότι η διδασκαλία του ? και ιδιαίτερα οι περί ηθικής και Θεού αντιλήψεις του ? χρησίμευσαν ως βάση για την οικοδόμηση της μετέπειτα θεολογικής επιστήμης των χριστιανών. Γεγονός είναι πάντως ότι χωρίς τη συμβολή του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, όχι μόνο η νεώτερη διανόηση θα ήτανε αδύνατο να δημιουργηθεί και να εξελιχθεί, αλλά, και οι φυσικές ακόμη επιστήμες, είναι ζήτημα αν θα μπορούσαν να εξελιχθούν, όπως αυτές εξελίχθηκαν κατά τη σύγχρονη μας εποχή. Προξενεί πραγματική κατάπληξη σ` έναν μελετητή το πως ένας και μόνο άνθρωπος κατόρθωσε να συγκεντρώσει τέτοιο και τόσο μεγάλο πλήθος γνώσεων, να τις συναρμολογήσει, και να τις οργανώσει σ` ένα τέλειο σχεδόν σύστημα θεώρησης του κόσμου και των φαινομένων του (της φύσης και του βίου των ανθρώπων). Πολύ χαρακτηριστική είναι και η γνωστή μας ρήση του Μ. Αλεξάνδρου, ο οποίος είπε: `Εις τον μεν πατέρα οφείλω το ζην, εις τον δε διδάσκαλο (τον Αριστοτέλη) το ευ ζην`.